آرامگاه سعدی در بالا خانقاه سعدی حسینیه نصرت مشهد بوده که وی اواخر عمرش را در آنجا میگذراند که اورا بعداز مرگ در همانجا دفن کرده اند.
در قبل قبر سعدی به عنوان مثال مکانهایی بود که در فارغ شهر شیراز قرار داشت در کنار این آرامگاه یک خانقاه و باغی بهتر و نمکین وجود داشت که سعدی در طی ایوان خویش آن را ساخته بود روضه خوان در آنجا حوضچه هایی از مرمر ساخته بود که با آب نهر مالامال می شدند.
تصاویر به مکان مانده از آرامگاه سابق سعدی نیز تا حدودی الگوهایی تاریخی برای پیاده سازی آرامگاه سعدی مهیا میآورد. آن آرامگاه در دشت سوای هیچ اهل یک محل ای قرار داشته میباشد. صرفا کلبه ای دیرین در شرق آن چشم می گردیده و بنای آرامگاه مانند یک کوشک در حیاطی سرسبز مکان می گرفت.
آرامگاه سابق در دو طبقه درست شده و دارنده یک مبنا مرکزی بود احتمالا یک اساس دیگر عمودی نیز آن را انقطاع می کرده است.
در کناره های روبرو به قبله دو آدرس حسینیه نصرت مشهد اتاق سه دری مکان می گرفت. سه دری ها با طرح اصیل تشکیل شده بودند و بالای سه دری جنوب شرقی سه گلجام مکان می گرفت و سه دری جنوب غربی دارنده ارسی بود .
در معماری نو آرامگاه سعدی ،طرح معماری از یک حیاط ردیف دار بلند و یک رواق کشیده درست شده میباشد که به طور یک «L» سازماندهی گردیده اند.
ساختمان مهم آرامگاه سعدی بنایی میباشد با دو حیاط عمود بر یک دیگر که مدفن روحانی اجل در زاویهی این دو تراس قرار گرفته و در انتهای غربی تراس شرقی-غربی قبر مرحوم شوریده (فصیح الملک) شعر سرا مشهور قرن اخیر شیراز میباشد.
در محل واکنش تراس و رواق یک گنبد درنظرگرفته شده که بقاع سعدی در آن جایدارد و برفراز آن گنبد، کاشی فیروزه فامی میدرخشد.
حیاط اساسی ردیف دار که در امتداد مسیر مهم ورودی جای دارد، مرتفع و با سقفی صاف میباشد، در حالی که رواق سابق الذکر، کوتاه خیس و متشکل از شماری دهانه قوسی صورت میباشد.
سنگهای سیاه مبناهای سازه و سنگهای قرمز منحصربهفرد که بر ردیفها و جلوی حیاط نصب گردیده و به روش استادانهای حجاری شده بر جلال و شکوه عمارت افزوده میباشد.
نمای فرنگی سازه از سنگهای پر اسم و رسم تراورتن و نمای داخلی آرامگاه از سنگ مرمر میباشد.
در اواسط ایوان دو آبگینه مستطیل صورت، با جهت شمالی جنوبی در دو طرف محوطه آرامگاه قراردارد .
آبگینه دیگری در جهت شرقی غربی رزرو حسینیه نصرت مشهد در مقابل تراس مهم سازه واقع گردیده است.
آبگینه، قلب معماری سنتی کشور ایران میباشد؛ در جلوی رواق آرامگاه سعدی، حوضی جایدارد که در ان سکه به علامت دریافت کردن حاجت می اندازند.
همینطور آب قنات منحصر سعدی، داخل آبنمای موسوم به آبگینه ماهی در زیرزمین این موسسه جریان دارااست. در طرح آرامگاه سعدی، ارکان معماری اهل ایران مانند تراس و گنبد، با نازکی مجموع به لهجه امروزی آورده شده اند.
مخلوط ردیف ها، هیبت خالص گنبد با تک رنگ فیروزه ای و ادغام آزاد فضاها از عواملی میباشند که ماهیتی امروزی بهاین ساختمان بخشیده اند.
از سوی دیگر کاربرد کاشی و عناصری مانند گنبد و قوس، کیفیتی اهل ایران به گروه داده میباشد.
ایوانی با ستونهای چهار ضلعی بلند با تزئینات کاشی کاری در جلو حرم واقع گردیده است و گنبد کاشی فیروزه فام بر فراز بقاع جلوه خاصی داراست.
داخل مقبره، کتیبه هایی کاشی کاری دربردارنده منتخباتی از گلستان و بوستان و لوحه ای که تاریخچه ساختمان را مشخص و معلوم می سازد دیوارها را زینت بخشیده میباشد.
قبل از استارت به ساختمان آرامگاه نو برای توسعه و گسترشی محوطهی آن تصمیم گرفتهشد که فضای گلشن از شمال به جنوب 150 متر و از مشرق به مغرب 100 متر شود و دیواری شمالی به مکان شماره تلفن حسینیه نصرت مشهد خویش باقی بماند و برای این مراد مورد نیاز بود که منزلهای دهقانی همسایه آرامگاه خریداری و مسئلهی محوطهی آرامگاه خواهد شد.